Шиносномаҳои электронӣ дар Афғонистон, ки ба далели зикри ҳам шаҳрвандони кишвар дар чанди миллат чун “афғон” гирифтори баҳсҳои зиёд буд, акнун ба ҷанҷолҳои нав печид.
Аксар қавмҳои ғайрипаштун, ки вожаи “афғон”-ро муродифи “паштун” медонистанд, зикри ҳувияти худ дар шиносномаҳои электрониро бо ин ном қабул надоштанд. Дар партави баҳсҳои доманадор мақомоти Афғонистон маҷбур шуданд, то барои дар баробари зикри “афғон” овардани қавми шахс ҳам иҷозат диҳанд. Аммо ахиран, қарори Идораи миллии омор ва иттилоот дар бораи ворид кардани номи 56 қавми дигар ба шаҳодатномаҳои электронӣ дар баробари 15 қавме дар Конститутсия оварда шуда буд, вокунишҳо тундеро миёни сиёсатмадорон, фаъоли ҷомеа маданӣ, олимон ва корбарони шабакаҳои иҷтимоӣ барангехт.
Ҳарчанд Дафтари миллии омор ва иттилоот гуфтааст, ки ин қабилаҳо бо дархости намояндагони худ ба таври электронӣ сабти ном шудаанд. Дар ин миён Шӯрои олии оштии миллӣ бо раҳбарии Абдулло Абдулло онро нодуруст номид ва хостори ислоҳоти он шуд. Шӯрои олии оштии миллӣ навиштааст, ки бояд масоили умдаи миллӣ муҳокима шаванд ва Идораи миллии омор бояд ин иштибоҳро ислоҳ кунад.
Чанд соат пас аз қарори Дафтари миллии омор ва иттилоот дар бораи эътирофи мактубҳои 56 қавми дигар дар шаҳодатномаҳои электронии оммавӣ, Сарвар Дониш, муовини дуюми президенти ин кишвар навишт, ки набояд дар бораи шахсияти мардуми Афғонистон тасмими шитобкорона гирифта шавад , аммо баъд аз шаш соат мавқеи худро гирифта, мақолаи дигареро нашр кард, ки дар он дар бораи ислоҳоти рӯйхати тақсимшудаи гурӯҳҳои этникии кишвар сухан меронад.
Дар ҳамин ҳол, Салоҳуддини Раббонӣ, раҳбари Ҷамъияти исломии Афғонистон, Ато Муҳаммад Нур, Ҷамъияти исломии Афғонистон ва Мирраҳмони Раҳмонӣ, раиси Маҷлиси Намояндагон, навиштанд, ки ҷудо кардани ин қабилаҳо аз гурӯҳҳои дигари қавмӣ ба рӯҳияи миллатсозӣ дар Афғонистон зарба хоҳад зад.
Дар соли 2017 ҳукумати Афғонистон комиссияе таъсис дод, ки гурӯҳҳои этникии муқими Афғонистонро муайян мекунанд, аммо комиссия муваффақ нашуд ва Додгоҳи олӣ қарор кард, ки гурӯҳҳои этникии афғон аз 15 қавми дар конститутсия номбаршуда иборат аст. Ҳоло мақомоти марбута мехоҳанд, ки қавмҳои ин кишвар 71 номгӯ қайд намоянд.
Нигаронии аслии ақалиятҳои этникӣ дар Афғонистон аз он аст, қавмҳои аслии муқими ин кишвар ба монанди тоҷик, ҳазора, узбек ва ғ. ба қавму қабилаҳои гуногун ҷудо шудаанд. Ҳатто намояндагони чандин маҳал ба сифати “қавм” зикр шудааст, аз ҷумла, “ишкошимӣ”, “шуғнӣ”, “помирӣ”. Дар ҳоле, ки инҳо марбут ба маҳал буда, худро тоҷик меноманд. Ҳамин гуна нигаронӣ дар мавриди қавми ҳазораву узбек низ мавҷуд аст. Дар баробари ин қавми пашту, ки ба гурӯҳу қабилаҳои гуногун тақсим мешавад, танҳо бо номи “паштун” дар қатори ақалиятҳои қавмӣ зикр шудаанд.
Фирдавси Низом
Радиои “Тоҷикистон”